Letizia Battaglia gebruikte haar camera om de Siciliaanse maffia te bedwingen

Een van haar beroemdste foto’s maakte Letizia Battaglia zonder te weten wie ze voor zich had. Pas toen ze haar camera alweer had laten zakken, hoorde ze dat de man die doodgeschoten uit een auto getrokken werd Piersanti Mattarella was, de regiopresident van Sicilië.

Op Battaglia’s foto van die noodlottige 6de januari 1980 ligt de politicus in de armen van zijn jongere broer Sergio Mattarella, de huidige president van Italië. Piersanti Mattarella is een van de honderden slachtoffers van de Siciliaanse maffia die Battaglia op de foto zette.

Battaglia begon als 34-jarige met fotograferen, nadat ze met drie dochters haar gewelddadige eerste huwelijk was ontvlucht. Een paar jaar later meldde ze zich in vakantiemaand augustus bij de krant L’ora, die vervangers hard nodig had omdat alle journalisten op het strand lagen. Ze zou er achttien jaar blijven.

Een paar dagen nadat ze in 1974 begon op de redactie in Palermo werd ze op haar eerste moord afgestuurd. In de decennia erna zou ze Italië en de wereld trouw tonen welke gruwelijke maffiaoorlog zich op Sicilië afspeelde. ‘Al die foto’s van lijken en bloed’, verzucht ze in documentaire Shooting the Mafia (2019). ‘Ik heb er weleens over gedacht ze allemaal te verbranden.’

Behalve slachtoffers bracht Battaglia ook talloze maffiabazen in beeld. Als het moest, ging haar camera in het geheim mee naar een maffiabegrafenis, vertelt ze in de documentaire. Dan was de truc om op het juiste moment hard te hoesten, over het geluid van de camera heen.

Andreotti

Ook een andere foto van groot belang maakte Battaglia zonder zich dat te realiseren. Als op een dag in 1993 de antimaffia-eenheid bij haar aanbelt, biedt ze hun aan te helpen met wat ze dan ook komen zoeken in haar archief.

Het blijkt te gaan om een foto uit 1979, waarop premier Giulio Andreotti samen met maffiabaas Nino Salvo staat. De foto bewees dat Andreotti loog toen hij verklaarde dat hij de crimineel niet kende. ‘Ik had de foto nooit afgedrukt. Hij was lelijk en bewogen, en ik wist niet eens dat het Salvo was’, verklaarde ze in een interview rond haar 80ste verjaardag.

Sinds 1985 was ze naast haar werk ook actief in de lokale politiek van Palermo en Sicilië. De vele doodsbedreigingen die ze van de maffia ontving, hielden haar nooit tegen. De moord op maffia-aanklager Giovanni Falcone, met wie ze goed bevriend was, benam haar in 1992 wel tijdelijk de zin in fotograferen.

In haar latere carrière verlegde Battaglia haar focus van geweld naar het fotograferen van vrouwen en kinderen. Zelf was ze als vrouw een zeldzaamheid in een mannenwereld. De carabinieri stuurden haar in het begin van haar carrière vaak als enige weg bij een plaats delict, vertelde ze in Shooting the Mafia. ‘Dan riep ik: waarom mag de RAI (publieke tv-omroep, red.) er wel bij en ik niet?’

Haar leven is een strijd geweest, zei Battaglia terugblikkend. ‘Vaak zonder het te weten.’ Jaar in jaar uit deed zij gewoon haar werk, zich er niet van bewust dat ze zou uitgroeien tot symbool in de strijd tegen de maffia, en zonder dat te ambiëren. ‘Dit is nu eenmaal mijn stukje land, dat ik liefheb en haat.’