25 jaar GummbahFavorieten van lezers
Kut, Gummbah staat al 25 jaar in de Volkskrant
Gummbah staat 25 jaar in de Volkskrant, leve Gummbah! Fans over de cartoon die ze uitknipten en op de wc, de koelkast of vooruit, het prikbord hingen.
Gertjan van Leeuwen, oftewel Gummbah, had zelf het idee dat zijn zilveren jubileum ongemerkt gepasseerd was. ‘Vond ik wel lekker’, mailde hij, ‘want ik ben faliekant anti jubilea. Zo heb ik mijn verjaardag, toch de moeder onder de jubilea, sinds ik het zelf voor het zeggen heb, nooit meer gevierd.’
Vijfentwintig jaar Gummbah in de Volkskrant, we vieren het toch. Eind december riepen we liefhebbers op achterpagina Dag In Dag Uit op hun favoriete uitgeknipte Gummbah in te zenden. Honderden foto's kregen we toegestuurd, van Gummbah-knipsels op de wc, op de koelkast, het prikbord, de buffetkast, in de la.
Ivo IJsbrandy sloeg het toilet over en behing een huiskamer- en keukenmuur met Gummbah-cartoons. ‘Als je het echt als kunst ziet, mag het ook aan de muur in de woonkamer.’ Bij Winfried Kramer buitelen de bewaarexemplaren in dikke stapeltjes over elkaar heen aan de keukendeur. ‘Die hangt nu door het gewicht van al de prenten op half zeven’, stuurde Kramer. ‘Het blijft altijd een feest om voor de keukendeur staand terug te bladeren door al het moois wat Gummbah de afgelopen jaren heeft gecreëerd.’
Wat iedere Gummbah-fan weet - en wat Gummbah leuk vinden voor sommigen mogelijk extra leuk maakt: de cartoons die drie keer per week op achterpagina Dag In Dag Uit staan, roepen sinds jaar en dag ook boosheid, walging en onbegrip op. Een ‘Charles’ die zijn achternaam niet meestuurde: ‘Op de vraag te reageren op de Gummbahs kan ik alleen maar mijn verbazing uitspreken. Zou er iemand in dit land zijn, die er iets van humor, diepgang of iets ander zinvols in ziet?’
Echt een Gummbah-cliché: uitleggen wat er zo verschrikkelijk grappig is aan een foto van voormalig CDA-politicus Henk Bleker met simpelweg de woorden ‘Henk Bleker’ eronder, is de grap al doodslaan. Jos Meijer deed toch een poging. ‘Een anti-effect: een foto van Henk Bleker, die helemaal niet in het nieuws was. Henk Bleker, een beetje een raar mannetje met zijn boerenbelangen en zijn paarden. Maar kijk uit, ook iemand die een jonge journaliste die hem kwam interviewen binnenhaalde en er inmiddels mee getrouwd is. There is more to Henk than meets the eye! Het is ultiem grappig dat onder een foto van Henk Bleker niets grappigs staat, dat doen andere komieken (Gummbah zelf ook weleens onder eerdere portretten), maar gewoon de naam Henk Bleker. Meesterlijk.’
Omdat met ons zo veel anderen onvoorwaardelijk houden van Gummbahs kijk op de meelijwekkende mens die zich ondanks alles overeind houdt, beantwoorden we de door Charles verwoorde verbazing met een veelheid aan lievelings-Gummbahs. Zoals Gerard Nelck mailde: ‘Eén cartoon is eigenlijk niet genoeg om te illustreren hoe leuk het is in het hoofd van Gummbah.’
Michaël Vork, Malden ‘De fascinatie van Gummbah voor het woord ‘kut’ vind ik zonder meer al bijzonder vermakelijk. Deze cartoon weet na al die jaren nog steeds op de lachspieren te werken. De manier waarop die twee kerels met neutrale blijk naar de versiering kijken, in combinatie met de reden waarom juist die versiering op de kast is gezet, is geweldig. Van mijn zus kreeg ik de drie letters die het betreft in het echt. Ik heb ze een mooi plaatsje gegeven.’
Marcel Gelsing, Drunen ‘Hier zit alles in: absurdistisch, shockerend, humoristisch. Kortom: een echte Gummbah bij ons op het prikbord in de keuken.’
Harry Wedema, Voorschoten ‘Ik bewaar deze cartoon al heel lang bij mijn persoonlijke schatten in mijn bureaulaatje. Hij is zo fantastisch, omdat-ie zo genadeloos confronterend is. Als je er in deze situatie, bij zo’n afzichtelijke vrouw, achter moet komen dat leven niet voor iedereen lijden is, dan snijdt dat door je ziel. Die lege blik en die ene gedachte, geven dat perfect weer.’
Dorien Dragtsma, ‘s-Hertogenbosch ‘De Gummbah die al jaren op m’n prikbordje in de keuken hangt. Elke keer als ik ‘m zie moet ik lachen. Subliem vind ik ’m. Zelfkennis is een deugd.’
Maarten Kools, Amsterdam ‘Een beste is er niet, maar als ik moet kiezen is het de eerste die ik ooit uitknipte en ophing. Deze is ondertussen al twee keer meeverhuisd en bijna in totale staat van ontbinding. Hoewel je een goede grap niet moet uitleggen, en een Gummbah al helemaal niet, doe ik dan toch een poging.
‘Ten eerste: de aanname dat Deirdre dus pas voor het eerst de bijbel leest. Ten tweede: de langzame opbouw van lekker lezen naar totale ontzetting. Ten derde: dat Deirdre schijnbaar in plaats van Jezus juist Judas had uitverkozen tot held. Ten vierde: de laatste zin met de verkleining: OOOOOOOO, JUDASJE!’
Yolanda Mante, Amsterdam ‘Deze bruikbare metacommunicatie hangt aan de binnenkant van onze eetkamerkast. Puur relatiemedicijn. Voorgeschreven startdosering: 3x daags hardop voorlezen. Na een tijdje heb je dan slechts nog een onderhoudsdosering nodig. We hoeven nu alleen ‘zeuren’ tegen elkaar te zeggen en irritatie en frustratie verdwijnen als sneeuw voor de zon.’
Ruben van de Kraats, Arnhem ‘Ik heb negen jaar lang bij Museum Arnhem gewerkt, en de Gummbahs die over ‘kunst’ gaan hebben daardoor extra betekenis voor mij. Ik had de gewoonte om deze Gummbahs - allemaal kleine kunstwerkjes natuurlijk - te kopiëren op A4 formaat en op te hangen in de kantine voor het personeel. Lekker de wat stijvere types een beetje shockeren. Deze favoriet was binnen een uur alweer verwijderd door een zogenoemd stijf museumtype zonder humor. Daardoor werd het voor mij uiteraard alleen maar leuker.’
Marjolein de Gier, Zeist ‘Ik hoor mensen vaak lachend van het toilet komen. Voor mij is dit de aller-, allerbeste. Gaat nooit meer uit mijn wc.’
Fons Schumacher, Noordwijk ‘Wanneer je gelooft dat God de mens heeft geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis hoort homoseksualiteit er gewoon bij. Wat heilige schriften - door mensen geschreven - ook beweren, je komt er niet onderuit. Ik vind dit een perfecte cartoon. Zet je aan tot nadenken.’
René Boers, Bathmen ‘Het geldt eigenlijk voor alle cartoons van Gummbah: ze zijn tijdloos. Maar deze – die bij ons op de koelkast hangt – is ook nog eens actueler dan ooit. Ik zou het weleens willen uitschreeuwen tegen al die mensen die klagen en zeuren over coronamaatregelen. Dat doe ik niet, want... nou ja, ach, van het harmoniemodel. Maar ik ben een Gummbah in het diepst van mijn gedachten.’
Ben Belt, Kamerik ‘Deze ‘vroege’ Gummbah heeft het jaren uitgehouden in onze werkkamer, zonder te vervelen. Pas na een nieuw behang is-ie vervangen door wisselende Gummbah’s. Wat vind ik hier goed aan? De geniale eenvoud, maar beslist hogere humor.’
Ronald Meijs, Maastricht ‘Het lot van de mens samengevat in één tekening. Briljant!’
Ieke de Leeuw, Delft ‘Deze cartoon hangt zeker al tien jaar op het prikbord in mijn keuken. Hij heeft geholpen om de menopauze door te komen. Als ik me weer eens grumpy voelde hoefde ik maar naar dit plaatje te kijken voor voldoende zelfspot en zelfreflectie. ‘Wil je als een troep menopauzerende vrouwen door het leven gaan?’ vroeg ik mezelf dan af. En zo werd ik weer gezellig voor mijn omgeving. Na al die jaren moet ik er nog steeds hartelijk om lachen.’
Bas Verboom, Schalkhaar ‘Het nietszeggende schilderij, de totstandkoming ervan, het voorkomen van de kunstenaar, het blije hoofd van de man die ‘s ochtends nog dood wilde. Dat haar.’
Eva de Ridder, Beverwijk ‘Op ons toilet hangt al jaren dit stripje. Iedere keer als ik 'm lees moet ik grijnzen. Zo nu en dan hoor ik één van onze kinderen (8 en 10 jaar) uit het niets zeggen: ‘Ik haat mijn leven’. Dan weet ik: ze hebben het stripje weer gelezen. Het is wat mij betreft synoniem voor ‘zeuren prima, maar soms moet je stoppen met zeiken’.
‘Dat onze kinderen deze absurde humor ook kunnen waarderen is een fijne bijkomstigheid. Alhoewel ik me soms genoodzaakt voel om ouders van vriendjes enigszins op de hoogte te brengen, omdat hun kind hier misschien iets heeft gelezen met woorden die wellicht als schokkend beschouwd kunnen worden.’
Arjan, Sabina en Maas Visser, Rotterdam ‘De eerste die ooit op de koelkast hing. De snackbarcartoons zijn sowieso favoriet. Leuk is dat er altijd ruzie in de lucht hangt om niets.’
Frans van den Berg, Den Haag ‘De mix van schijt hebben aan status, de lompheid van een stoomwals, de tekst - luchtig alsof het over een tenniswedstrijd gaat. ‘Otto’ - alsof het vanzelfsprekend is dat je Otto kent, en alsof het normaal is überhaupt dat iemand de beschikking over een stoomwals heeft. Het uitroepteken achter ‘krak’ suggereert een fijn genoegen dat de schedel echt kapot gaat, het woord gelukkig suggereert dat de actie gerechtvaardigd is en dat het bijna goed afloopt terwijl er op bizarre wijze iemand dood gemaakt wordt.
‘En dan die drie exact dezelfde plaatjes, die perfect totaal uitzichtloos lijden uitbeelden. De tekst, dat het volkomen gerechtvaardigd is om het op te lossen met alcohol, ook nog eens in een puriteinse wereld waarin een glas wijn al slecht is. De lelijkheid van de koppen, vooral van de vrouw, accentueert nog eens hoe erg de situatie is: niet te verdragen.’
Jan Ruigrok, Rotterdam ‘In 1996 lag ik doodziek van de chemo en bestralingen in een isolatiekamer van de Daniël den Hoedkliniek in Rotterdam. Terwijl ik me afvroeg of ik de nieuwe aardappels zou halen, hing deze cartoon prominent tussen alle liefdevolle, bezorgde en opbeurende kaarten op mijn prikbord. In de confrontatie met mijn sterfelijkheid steunde hij me enorm. Vanwege incontinentie liep het me dun door de broek van het lachen als ik er naar keek. In de loop der jaren is de betekenis van die cartoon voor mij alleen maar toegenomen: uiteindelijk is bijna doodgaan een van de belangrijkste levenservaringen.’
Erica Onderwater, Schagen ‘Deze hangt, al zolang ik in dit huis woon, aan de koelkast. En dat is deze maand 23 jaar. Hij hing ook al aan mijn geiser in mijn vorige huis. Waarom? Waarschijnlijk had ik toen ik hem uitknipte iets heel doms gedaan. En eigenlijk is dat nog steeds zo, ik doe maar wat. Ik ben dat mannetje.’
Niels en Willemijn Menken, Leiden ‘Wij hebben deze Gummbah op de wc staan. ‘Een zak tuinaarde opentrekken’ is misschien geen nieuwe grap, maar Gummbah maakt ‘m fris en verteerbaar. En vooral weer om te gieren.’
Pascalle Billekens, Rotterdam ‘Deze tekst bij deze foto is pure vreugde, en het geheel maakt zo verrekte nieuwsgierig naar figuur 1 t/m 13.’
Jack Vreeke, Weert ‘Dit vind ik een prima zelfportret van Gummbah.’
Rob Loozen, Berg en Dal ‘Ik besloot vanaf 1 januari 2006 iedere Gummbah-cartoon uit te knippen. Deze gaat in een envelop en op oudejaarsdag plak ik ze op, stop ze in een insteekmap en maak zo een verzamelmap van het afgelopen jaar. Omdat dit nogal een klus is ben ik hierbij een paar jaar geholpen door de partners van mijn kinderen.
‘Maandag, woensdag en vrijdag is het eerste dat ik ‘s morgens doe naar de cartoon kijken. Soms wijs ik mijn vrouw op een Gummbah. Zij vraagt dan: ‘Wat is hier leuk aan?’ Waarop ik antwoord: ‘Moet het leuk zijn, dan?’ Als de krant niet wordt bezorgd en ik daardoor een Gummbah mis, stel ik alles in het werk de ontbrekende toch op te sporen.
‘Ingezonden brieven van klagende lezers die Gummbah grof, onsmakelijk, seksistisch, enzovoorts vinden knip ik uit, want die gaan ook in een verzamelband.
‘De tragiek achter al dit gedoe is dat niemand, ook ik niet, ooit naar die mappen omkijkt. Ze staan in de kast, waarschijnlijk totdat ik sterf. Mijn kinderen zullen er dan nog eenmaal naar kijken, lachend vaststellen dat ik daar in ieder geval een tijdje zoet mee ben geweest, niemand er ooit last van heeft gehad en vervolgens het hele boeltje wegtiefen.’
Door de plee ermee
‘Geachte Volkskrant, er hangt niets van Gummbah op mijn wc. 25 jaar Gummbah betekent voor mij 25 jaar lang de mogelijkheid gemist om iets zinnigs op de plaats te zetten waar de onzin van Gummbah nu prijkt. Ik lees de Volkskrant gedurende zo’n 20 jaar en heb nooit iets van Gummbah gezien dat ik kon waarderen. Vergeleken met de subtiele humor van Fokke en Suke stelt de ongein van Gummbah werkelijk helemaal niets voor. Zet graag iets anders op de achterpagina. 25 jaar Gummbah is 25 jaar teveel.’
‘Er hangt bij ons geen Gummbah cartoon op de plee ; ik zou er mijn billen mee afvegen , met die stompzinnige onzin....! Verder alle goeds voor 2021 en blijf vooral lachen.’
‘Zoutloze pisbakkenhumor, meer dan vervelend!’
‘Ik erger mij al jaaaaaaren aan de onzinnige en flauwe cartoons, die mijn krant mij voorschotelt van deze meneer. Het gaat alleen nog maar over poep, pies, neuken, reten en nog meer onsmakelijkheden!!! Bovendien is de strekking uiterst onbenullig! Niet om ook maar iets van een glimlach op mijn gezicht te krijgen! Deze meneer is geobsedeerd door dat soort onderwerpen en de redactie schijnt het nog leuk te vinden ook! Waar is de goede smaak gebleven? Dus, na 25 jaar weg ermee! Door het toilet spoelen!’