Het oog vanDe Wolf
Voor filmpje van zes en een halve minuut offerde Tehching Hsieh een jaar van zijn leven
Kunsthistoricus Joke de Wolf richt de blik op een kunstwerk dat bij de actualiteit past. Deze week: een uur later.
Eén uur, 60 minuten, 3600 seconden waren zomaar weg. Om het minste of geringste digitale hobbeltje geven smartphones ons continu waarschuwingen, maar totaal onaangekondigd liet de wekker op diezelfde telefoon me zondagochtend een uur korter slapen dan ik had besteld. Weg slaap, weg tijd. Geluidloos en zonder mijn medeweten waren we, mijn telefoon, onze tijdzone en ik een uur vooruit in de tijd gezoefd.
Voor kunstenaar Tehching Hsieh had zo’n ervaring in 1980 zijn kunstwerk kunnen verstoren waar hij een jaar continu mee bezig was. Hij noemde het ‘Time Clock Piece’. Van zeven uur ’s avonds op 11 april 1980 tot zes uur ’s avonds 11 april 1981 meldde hij zich ieder uur op het hele uur bij zijn prikklok. Een prikklok was een machine waarmee je als werknemer bij het begin en het eind van een werkdag kon laten stempelen hoe laat je binnenkwam en vertrok, dit exemplaar maakte op het hele uur een foto.
Hsieh ging nergens heen, hij kón bijna nergens heen: ieder uur moest hij zich melden bij de klok in zijn atelier in Manhattan, slapen deed hij in de kamer naast de prikklok. Aan het begin van het traject had hij zijn hoofd kaalgeschoren zodat je langzaam zijn haar zou kunnen zien groeien.
Hetzelfde overhemd
De film van alle foto’s achter elkaar duurt nog geen zeven minuten. Behalve het groeiende haar gebeurt er maar weinig. Hsieh draagt altijd hetzelfde overhemd, de plooien vallen elke keer anders. Onder zijn hemd draagt hij soms een zwart en soms een wit shirt. De positie van de camera verandert soms een beetje, misschien bewoog het als hij de films moest verwisselen.
Toch blijf je kijken, die zes en een halve minuut. 8627 fotootjes achter elkaar. Dat zijn er 133 minder dan je zou verwachten; Hsieh heeft 133 keer het uur gemist. Het maakt het project er alleen maar sympathieker door. Sinds de komst van de smartphone hebben veel mensen, kunstenaars ook, de lol ontdekt van dagelijks een foto maken. De compilatie levert meestal een warrig filmpje op met steeds weer ander licht, haar, andere achtergrond en tijd.
Het vervreemdende van het filmpje van Hsieh is dat je weet dat hij voor deze zes en een halve minuut zijn leven op z’n kop heeft gezet. De kunstenaar werd in 1950 geboren in een dorpje in Taiwan, zijn vader had vijftien kinderen en iedereen werkte mee op het land. Naar school gaan deed Hsieh niet graag, wel wist hij dat hij kunst wilde maken.
Performancekunst
Na drie jaar in het leger vertrok hij als marinier naar de Verenigde Staten. Hij leefde er illegaal, was schoonmaker en afwasser in restaurants. Hoe zou hij toch kunstenaar kunnen worden, vroeg hij zich af. Toen bedacht hij: ‘Ik was al in het kunstwerk: ik moet het leven gebruiken als kunst.’ Hsieh maakt dus geen schilderijen of beelden, hij registreert zijn handelingen – iets wat ook wel performancekunst wordt genoemd.
Na dit jaar thuis leefde hij een jaar in de buitenlucht in New York, en hij was ook een jaar lang vastgebonden aan een andere performancekunstenaar met een touw van 2,5 meter lang, dat noemde hij Rope Piece. Misschien nog wel het moeilijkst werd No Art: een jaar lang verbood hij zichzelf om naar kunst te kijken, erover te praten, schrijven of lezen. Sinds het jaar 2000 is hij naar eigen zeggen met pensioen.