Interview

Haar trauma’s, fouten, woede, zorgen en twijfels: Sharon Van Etten zingt er indringend over

De Amerikaanse muzikant en actrice Sharon Van Etten (41) ontvluchtte een gewelddadige relatie, ging in eigen beheer cd’s maken en oogst nu overal succes. Ze vertelt over haar nieuwe album, het moederschap en de rampen die ook haar nog steeds overkomen.

Menno Pot
Sharon van Etten Beeld Michael Schmelling
Sharon van EttenBeeld Michael Schmelling

De titel van Sharon Van Ettens zesde studioalbum leende ze uit een feelgood-familiefilm die ze met man en kind ‘een miljoen keer’ bekeek in coronatijd, in hun nieuwe huis in Los Angeles. The Sandlot heet de film, uit 1993, over een jongetje dat honkbal speelt met een groep vriendjes.

‘Er zit een scène in waarin ze de bal over een hek slaan, op het naastgelegen terrein dat wordt bewaakt door een grote, enge hond. Ze knutselen een verlengstuk aan een stofzuiger om de bal te pakken. Het werkt: de bal zuigt zich vast aan het apparaat, maar als ze hem bíjna hebben teruggehaald, hapt de hond de bal weg en ontploft de stofzuiger. Het jongetje staat beteuterd te kijken, van top tot teen bedekt met de inhoud van de stofzuigerzak. Hij zucht tegen zijn vriendjes: we’ve been going about this all wrong.’

‘We hebben dit helemaal verkeerd aangepakt.’

Ze moest erom lachen en huilen tegelijk – en daar lachte haar gezin dan weer om: gekke mama, met haar tranen.

‘Die scène, die mistroostige verzuchting, vatte voor mij die hele tijd samen op de een of andere manier,’ zegt Van Etten (41), voor een paar interviews neergestreken in een Amsterdamse hotelbar. ‘Er gaat iets mis, je maakt er het beste van en net op het moment dat het goed lijkt te komen, gaat er wéér iets mis. Zie het als een luchtige verwijzing naar de tijd waarin we leven en waarin de rampen elkaar ook in straf tempo opvolgen.’

Ze verhuisde met haar gezin in september 2019 van de oostkust, waar Van Etten (met van vaderskant een theelepeltje Nederlands bloed) werd geboren, naar de westkust. Van een klein appartement in hip Brooklyn naar een groot huis in Los Angeles. Tuin. Oprijlaan. En een garage, die ze, blij als een kind, omtoverde tot een eigen studio, zodat ze voortaan niet altijd meer ergens naar toe hoefde om haar intense indierocksongs op te nemen.

Toen haar thuisstudio in januari 2020 af was, mócht ze niet eens meer ergens anders heen. Covid. Lockdown.

‘Ik raakte aanvankelijk in paniek, dacht dat het einde van de mensheid aanstaande was, maar toen ik van de eerste schrik bekomen was, realiseerde ik me dat onze timing erg gelukkig was geweest. Daar zat ik, lekker in mijn studio of in mijn ruime huis, terwijl het in New York helemaal misging. Daar stroomden de ziekenhuizen over. En daarna de mortuaria. Al onze vrienden zaten opgesloten in hun kleine flatjes, terwijl mijn zoontje in de tuin speelde, zonder jas in de Californische winterzon.’

De hemel in brand

De stofzuiger zou weldra ontploffen. Bosbranden. De grootste en hevigste die Californië ooit zag. De hemel kleurde donkeroranje. De buitenlucht was als die boven de gloeiende kooltjes in een barbecue. Nog geen tien minuten verderop, in de heuvels van de Sierra Madre, werden bewoners geëvacueerd en gingen huizen in vlammen op.

Van Etten en haar gezin mochten uiteindelijk op hun plek blijven, maar zelfs door de tuin naar haar garagestudio rennen zat er op de angstigste dagen niet in. Binnen blijven, deuren en ramen gesloten houden, luidde het bevel.

‘Ons huis, de studio, de tuin, de auto, er lag een dikke laag grijze as op. Dat was mijn ontplofte stofzuigerzak.’

We’ve Been Going About This All Wrong, het nieuwe album van Sharon Van Etten
 Beeld
We’ve Been Going About This All Wrong, het nieuwe album van Sharon Van Etten

In Darkness Fades schrijft ze met haar vinger in de as op de motorkap van haar auto. Op de hoes voorop We’ve Been Going About This All Wrong zien we Van Etten in haar tuin staan. Achter haar staat de hemel in brand. Het is een album geworden over de crises van nu: Covid-19, het klimaat, sociale onrust in Los Angeles. Onheil in de lucht.

‘Nu zit ik met jou te praten op tweeduizend kilometer van het front in Oekraïne. Oorlog. In Europa. Een dictator die dreigt met kernwapens.’

Het was alsof ze het al voorvoelde: ‘Up all night/ Undefined/ Can’t stop thinking about peace and war,’ zingt ze in Anything, op het groots klinkende, vaak wat gedragen album, Van Ettens veelzijdigste en beste tot nu toe.

‘Heb jij kinderen?’ vraagt ze. ‘Dan ken je mijn angst. Mijn zoon is vijf. Het is onze taak als ouder om onze kinderen te beschermen, ze veiligheid te bieden, maar er zijn zo veel crises die groter zijn dan we aankunnen. Nou ja, dan is het onze taak om te doen alsof we ze veiligheid kunnen bieden. Dat doe ik vol overgave. Maar bang maakt het me wel.’

Geslagen en gekleineerd

Tóch is ze geboren optimist, zegt ze. Hier, in de Amsterdamse hotelbar, is ze vrolijk, relativerend, slim, praatgraag. Blij om weer eens in het buitenland te zijn. Blij dat ze weer mensen mag ontmoeten.

It’s not dark, it’s only darkish,’ zingt ze ergens, op een pessimistisch album gemaakt door een optimist. De onderliggende boodschap is er een van hoop: we kunnen veel bereiken als we elkaar vasthouden, als we het sámen doen. En er is altijd liefde.

‘Zeke en ik zouden gaan trouwen, in 2020,’ gniffelt ze. Zeke is Zeke Hutchins, ooit de drummer in haar band, nu haar geliefde en manager.

‘Ons huwelijk is uitgesteld. We moeten nog een nieuwe datum prikken. Ach, het heeft wel wat: jarenlang verloofd zijn.’

Lang geleden, rond 2000, toen ze in Tennessee studeerde en werkte, had ze ook een relatie met een rockmuzikant, maar die sloeg en kleineerde haar. Ze wilde graag liedjes schrijven, maar deed dat niet omdat hij het haar verbood, haar bleef vertellen dat ze er geen talent voor had. Pas na vijf jaar had ze de moed verzameld om er in het holst van de nacht vandoor te gaan, terug naar New Jersey.

En daar kwamen de liedjes, vaak wat folky van inslag. De stroom zou nooit meer stoppen, geïnspireerd door feministische rolmodellen als Ani DiFranco en Patti Smith. Ze verkocht in eigen beheer cd’s, tot ze in 2009 een platencontract in de wacht sleepte en haar giftige relatie van zich af schreef op Because I Was in Love (2009). Het was het officiële startschot van een loopbaan die de trekken heeft van een dagboek in liedvorm. Haar trauma’s, fouten, woede, zorgen en twijfels, Van Etten zingt er indringend over.

Sharon Van Etten: ‘Ik ben gelukkiger als ik deadlines heb’ Beeld Michael Schmelling
Sharon Van Etten: ‘Ik ben gelukkiger als ik deadlines heb’Beeld Michael Schmelling

‘Ik schrijf nooit een album. Ik schrijf gewoon liedjes. Altijd. Dat stopt nooit. Op zeker moment heb ik er weer twintig of dertig die ik goed vind en dan maak ik maar weer eens een album. Pas dan kijk ik waarom die liedjes samen een album vormen, maar meestal is er wel een rode draad.’

Haast elk album dat ze na 2009 maakte, was weer iets beter, rijker en succesvoller dan het vorige. Collega-muzikanten dragen haar op handen: niet voor niets vragen ze haar massaal om vocale gastbijdragen. Ze kan laag (contra-alt), maar ook hoog zingen. Tijdens de pandemie droeg ze bij aan songs van Local Natives, Deep Sea Diver, Xiu Xiu en Superchunk, om er maar een paar te noemen.

Parallelle carrière

En dan is er haar parallelle carrière als actrice, sinds 2016, aanvankelijk in tv-series, maar tijdens de coronacrisis ook in haar eerste speelfilms.

‘Ook dat was een reden om naar Los Angeles te verhuizen,’ zegt ze, ‘naast de ruimte en de zon. Voor mijn gevoel heb ik tijdens de coronacrisis ontzettend veel geluierd en genikst, maar als ik op een rij zet wat ik zoal gedaan heb, is het eigenlijk best veel. Ik heb ook liedjes geschreven voor tv en film. Ik ben gelukkiger als ik deadlines heb. Ik heb mijn werk echt nodig om voldaan te zijn.’

Dat ze zich daarover weleens schuldig voelt als moeder, en dat dat vervolgens weer een liedje oplevert, is typisch Sharon Van Etten: ‘I need my job/ Please don’t hold that against me,’ zingt ze in Home to Me. ‘Don’t turn your back, don’t leave/ You’re on my mind, do you not see?

‘Dat liedje heb ik volgestopt met boodschappen voor mijn zoontje, al begrijpt hij ze nu nog niet. Misschien komt hij er nog eens op terug als hij wat groter is. Hopelijk vertelt hij me dan dat ik het goed heb gedaan. En is er dan nog een toekomst op deze planeet.’

Lachen en een beetje volschieten, Sharon Van Etten kan het tegelijk.

‘Ik heb goede hoop hoor. Dingen gaan voorbij. Dat is niet per se een slechte zaak in tijden als deze.’

Sharon Van Etten: We’ve Been Going About This All Wrong. Jagjaguwar/Konkurrent.

Live: 14/6 TivoliVredenburg (Grote Zaal), Utrecht.

Tv en film

Sharon Van Etten maakt in 2016 haar acteerdebuut als Rachel Degrasso in de Netflix-serie The OA, een science fiction-vertelling waarin mensen de grenzen tussen leven en dood kunnen overschrijden. Ook duikt ze op in het nagekomen derde seizoen van Twin Peaks (2016), zij het ‘gewoon’ als zangeres. In een bar zingt ze het liedje Tarifa. Haar speelfilmdebuut maakt ze in Never Rarely Sometimes Always (2020), waarin ze de moeder van een ongewenst zwangere tiener speelt. Een tweede filmrol volgt in 2021, als ze Jet speelt in de komedie How It Ends, waarin een meteoriet op ramkoers ligt met de aarde. Van Etten leverde liedjes voor de Netflix-series als Sex Education en Maid en zegt in de nabije toekomst meer filmmuziek te willen schrijven.

Sharon en Angel

Niet lang na Sharon Van Etten bracht ook haar goede vriendin Angel Olsen haar beste album tot dusver uit: Big Time. Vorig jaar brachten ze samen een single uit die naar meer smaakte (Like I Used To), maar of dat liedje een voorbode was van een gezamenlijk album willen ze niet bevestigen.

Wilt u belangrijke informatie delen met de Volkskrant?

Tip hier onze journalisten


Op alle verhalen van de Volkskrant rust uiteraard copyright.
Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright @volkskrant.nl.
© 2022 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden